Het is allesbehalve mijn bedoeling om te gaan beweren dat de Verenigde Staten fascistisch zijn. Wel wil ik de rollen even omdraaien. Als beweerd wordt dat de radicale islam puur fascisme is, geldt dit dan ook voor radicale christenen in de Verenigde Staten? Ik zou evengoed radicale Hindoes of bepaalde (christelijke) sektes in Zuid-Amerika als voorbeeld kunnen aanhalen, maar daar de term islamofascisme enorm populair is in extreemrechtse, christelijke kringen in de VS, ligt mijn keuze voor de hand.
De wereldwijde groei van het religieus fanatisme, in de VS vanaf de jaren 1960, kan gezien worden in het kader van de globalisatie (Davidson & Harris, 20006). Die brengt namelijk een versnelde sociale verandering en desintegratie van de sociale structuren met zicht mee. Om zich daartegen af te zetten, willen steeds meer mensen hun eigen cultuur en identiteit herontdekken en bevestigd zien. De nieuwe technologieën die de globalisering met zich meebrengt, zorgen dan weer voor een snellere en efficiëntere verspreiding van het fundamentalistische gedachtegoed. In de VS winnen de radicale christelijke bewegingen aan populariteit dankzij de campagne die het in de jaren 1970 op poten zet tegen de uitvoering van abortus (de right-to-life movement). De conservatieve christenen richten think tanks op, maken gretig gebruik van massacommunicatiekanalen (Christian Broadcasting Radio van Pat Robertson) en bouwen basisgemeenschappen op. Door het corporatieve liberalisme als hun belangrijkste vijand aan te duiden en bredere coalities te vormen (met andere christelijke bewegingen vb) trachten ze de macht te grijpen in de regering om een radicale reconstructie van de maatschappij te bewerkstelligen.
Vandaag de dag kunnen de conservatieve christenen in twee grote groepen opgesplitst worden (Davidson & Harris, 2006). Enerzijds heb je de christelijke nationalisten, waartoe president Bush behoort. Zijn geloof in God is voor hem een belangrijke politieke drijfveer, maar bijvoorbeeld joden, moslims en zelfs atheïsten kunnen volgens de christelijke nationalisten even patriottistisch zijn als christenen en zijn evenzeer welkom in de VS. Anderzijds heb je de christelijke theocraten. Volgens hen zijn alle andere godsdiensten satanistisch en moeten ze bijgevolg bestreden, onderworpen en uiteindelijk geëlimineerd worden. Twee belangrijke boegbeelden van de christelijke theocraten zijn Tom Delay en Pat Robertson. (Wat volgens Robertson moet gebeuren met de islam, vind u op het filmpje onder de tekst. ) De christelijke theocraten werken veel minder samen met katholieke en joodse rechtsen, omdat die godsdiensten volgens hen ook satanistisch zijn. Naast deze twee groepen, bestaat er eveneens de paleo-conservatieve beweging. Dit zijn leden van de traditionele, vaak aristocratische kerkgenootschappen, aanhangers van bijvoorbeeld het anglicaanse geloof of het oud-katholicisme. De paleo-conservatieven noemen zichzelf nationalistisch, isolationistisch, zelfs patriottistisch en staan afkerig ten opzicht van neo-conservatieven. Wanneer in deze commentaar gesproken wordt van het fascistisch gevaar dat uitgaat van de christelijke conservatieven, dan is dit meer bepaald een gevaar dat uitgaat van de christelijke theocraten.
Volgens Davidson en Harris (2006) zijn de christelijke theocraten zonder twijfel fascistisch te noemen. Om dit te bewijzen halen ze eerwaarde R. John Rushdoony aan, één van de belangrijkste stichters en theoretici van de christelijk theocratische visie. In zijn boek Institutes of Biblical Law van 1965 brengt Rushdoony zijn basisidee naar voren, namelijk dat “all human social and political institutions must be ‘reconstructed’ to bring them in line with a literal absolutist reading of the Bible.” (Davidson & Harris, 2006 : 62) Dit houdt dan onder meer de volgende straffen in :
“* Imposition of the death penalty on abortionists, gays and disobedient women under theocracy. * Slavery (the ‘biblical’ version) is justified for non-Christian prisoners, captives in war and, in some cases, disobedient women.* The Enlightenment was anti-Christian: liberal democracy is the offspring of it and of the French Revolution.* Public school must be abandoned for home schools. * The Bible is the ultimate test of scientific truth.” (Davidson & Harris, 2006 : 62-63)
Rushdoony stierf in 2001, maar zijn werk werd overgenomen door zijn zoon eerwaarde Mark Rushdoony en andere theologen. Één van hen is eerwaarde George Grant. In zijn boek The Changing of the Guard: biblical principles for political actions uit 1987 schreef hij het volgende:“
Christians have an obligation, a mandate, a commission, a holy responsibility to reclaim the land for Jesus Christ – to have dominion in civil structures, just as in every other aspect of life and godliness. But it is dominion we are after. Not just a voice. It is dominion we are after. Not just influence. It is dominion we are after. Not just equal time. It is dominion we are after.World conquest. That’s what Christ has commissioned us to accomplish. We must win the world with the power of the Gospel. And we must never settle for anything less… Thus, Christian politics has as its primary intent the conquest of the land – of men, families, institutions, bureaucracies, courts, and governments for the Kingdom of Christ.” (Davidson & Harris, 2006 : 63)
Rushdoony behoort tot de reconstructionisten (Davidson & Harris, 2006). Zij geloven niet dat het Einde der Tijden nabij is en dat Jezus binnenkort zal terugkeren om voor duizend jaar het Koninkrijk Gods’ te regeren. De reconstructionisten willen zelf, stap voor stap, de seculiere regering en instituties overnemen, door middel van verkiezingen als het kan, met een oorlog als het moet. Het ideaal is om de tijd terug te draaien naar 1788, het jaar voor de Franse Revolutie, voor de Amerikaanse Burgeroorlog, voor de Conventies van Genève, voor de oprichting van de Verenigde Naties, voor de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, ….
Volgens Davidson en Harris (2006) is de vorm van fascisme in de VS ernstiger dan voorgaande dreigingen om dat het een ideologische basis heeft die door een grote massa mensen erkend wordt. Hedges wijst er in het filmpje op dat heel wat Amerikanen de laatste jaren hun job verloren. Doordat er in de VS geen goede sociale zekerheid bestaat en er ook geen nieuwe jobs gecreëerd worden, ziet de toekomst er voor velen onder hen en voor hun kinderen weinig rooskleurig uit. Doordat deze mensen niet gereïntegreerd worden in de maatschappij, zijn zij gemakkelijke prooien voor de extreemrechtse christelijke groeperingen. Hedges is zelf christelijk opgegroeid en net daarom zit er zoveel woede in zijn boek. Woede omdat hij ervan overtuigd is dat het extreemrechtse christendom de meeste intolerante en waarschijnlijk ook de grootste massabeweging ooit in de VS is. Nadat de fanatieke christenen afgerekend zullen hebben met de holebi’s, zal de rest aan de beurt komen.
Ook Giroux (2006) bestempelt de radicale christenen als fascistisch. Ik wil hierbij wel opmerken dat in tegenstelling tot bijvoorbeeld Davidson en Harris (2006), Giroux (2006) het onderscheid tussen christelijke nationalisten en christelijke theocraten meer in het midden laat. Hij ziet de fascistische trekjes eveneens terug in de meer directe omgeving van president Bush. Het is helemaal niet mijn bedoeling om te beweren dat de Bush-administratie fascistisch zou zijn, wel wens ik heel beknopt aandacht schenken aan de theorie van Giroux (2006). Om het verschil te maken met het historische fascisme, heeft de auteur het over het proto-fascisme (Giroux, 2006). Er zijn verschillende zaken in de Amerikaanse maatschappij die hem aan het fascisme doen denken. Zo zijn het traditionalisme en het reactionaire modernisme centrale onderdelen van het proto-fascisme die heel levendig zijn in de VS. Bovendien wordt de civil society volgens Giroux (2006) geïncorporeerd en blijft er steeds minder ruimte over voor kritiek en andere meningen. Door de constructie van een angstcultuur (onder meer door het war on terror discours) en het aanwakkeren van het patriottistisch gevoel, wordt het nationalisme en het selectieve popularisme ondersteund. De regering zou ook meer en meer de media controleren. Het taalgebruik van de media en de overheid is ook te simpel en verarmd om complexe redeneringen uit te leggen, wat ook typisch zou zijn voor het fascisme. Het grootste gevaar komt volgens Giroux (2006) echter van het neoliberalisme dat:
“not only undermines vital economic and political institutions and public spaces central to a democracy but also has no vocabulary for recognizing anti-democratic forms of power. Even worse, it accentuates a structural relationship between the state and the economy that produces hierarchies, concentrates power in relatively few hands, unleashes the most brutal elements of a rabid individualism, destroys the welfare state, incarcerates large numbers of its “disposable” population, economically disenfranchises large segments of the lower and middle classes, and reduces entire countries to pauperization.” (Giroux, 2006: 135-136)
Het zorgt voor de onstabiliteit die het fascisme nodig heeft om aan de macht te komen (Giroux, 2006). Ook Hedges wijst er in het filmpje op dat dit de reden is waarom de fascisten nog niet aan de macht zijn in de VS: voorlopig is de VS nog stabiel. Een tweede terroristische aanval zou dit kunnen veranderen. Dan zouden de christelijke theocraten de macht kunnen grijpen, hun enge moraliteit wet maken en het creationisme doordrukken als de waarheid.
De termen autoritarisme, nationalisme, absolute militaire macht, propaganda en censuur die in het begin van het filmpje in verband worden gebracht met het fascisme, kunnen volgens deze onderzoekers eveneens gelinkt worden aan de fundamentalistische extreemrechtse christenen in de VS. Hun morele waarden en hun principes vertonen opvallende gelijkenissen met die van fundamentalistische islamisten. Toch zijn net de extreemrechtse en veelal christelijke bewegingen de sterkste verdedigers van de term islamfascisme. De pot verwijt de ketel dat hij zwart ziet?
Bouke De Vis
Referenties:
– Davidson, C. en Harris, J. (2006) Globalisation, theocracy and the new fascism : the US Right’s rise to power. Race Class, 47(3): 46-67. Geconsulteerd op 21 december op http://rac.sagepub.com/cgi/content/abstract/47/3/47
– Giroux, H.A. (2006) The Emerging Authoritarianism in the United States: Political Culture under the Bush/Cheney Administration. Symploke 14 (1-2): 98-151) Geconsulteerd op 26 december op http://muse.jhu.edu/journals/symploke/v014/14.1giroux.pdf